Προμήθεια αντλητικού συγκροτήματος .Δεν αφορά εκτέλεση έργου, για το οποίο τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις της νομοθεσίας περί δημοσίων έργων, καθόσον πρόκειται για προμήθεια υλικών (αντλητικών συγκροτημάτων κ.λπ.), τα οποία δεν συνδέονται με το έδαφος κατά τρόπο που να μην μπορούν να αποχωρισθούν από αυτό χωρίς ουσιαστική βλάβη και αλλοίωση τους, και εκτέλεση εργασιών μεταφοράς και τοποθέτησης που δεν απαιτούν ειδικές τεχνικές γνώσεις και εξειδικευμένο επιστημονικό τεχνικό προσωπικό. Εξάλλου, και από τα προσκομιζόμενα από το Δήμο στοιχεία προκύπτει ότι το κόστος προμήθειας των υλικών υπερτερεί του κόστους τοποθέτησης τους.

Προμήθεια - Τοποθέτηση Κιγκλιδωμάτων:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, εν προκειμένω πρόκειται δεν πρόκειται για δημόσιο τεχνικό έργο, αλλά για προμήθεια υλικών πραγμάτων και συγκεκριμένα σιδηρών κιγκλιδωμάτων διαφόρων τύπων (και σιδερένιων σωλήνων στήριξης αυτών), τα οποία δεν συνδέονται με το έδαφος κατά τρόπο που να μην μπορούν να αποχωρισθούν από αυτό χωρίς ουσιαστική βλάβη και αλλοίωσή τους, ενώ οι σχετικές εργασίες τοποθέτησής τους δεν απαιτούν ειδικές τεχνικές γνώσεις και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, καλύπτουν δε μικρό μέρος της συνολικής δαπάνης και επομένως δεν πρόκειται για εκτέλεση δημοσίου έργου για τα οποία αποκλειστικά και μόνον, όπως προελέχθη, είναι νόμιμη η καταβολή εργολαβικού οφέλους. Συνακόλουθα η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί. 

Προμήθεια υλικών:Με δεδομένα αυτά, η προμήθεια σωληνώσεων για λιμνοδεξαμενή δεν μπορεί να θεωρηθεί ομοειδής με την προμήθεια ηλεκτροκινητήρων και αντλητικών συγκροτημάτων για αντλιοστάσιο καθώς πρόκειται για υλικά διαφορετικής κατασκευής που προορίζονται για τοποθέτηση σε διαφορετικές εγκαταστάσεις. Περαιτέρω, εφόσον το έργο της λιμνοδεξαμενής δεν είναι αμιγώς αρδευτικό ώστε να τίθεται θέμα εγγραφής της εντελλόμενης δαπάνης στις πιστώσεις της Υπηρεσίας Άρδευσης, ορθώς η σχετική δαπάνη βάρυνε τις πιστώσεις της Υπηρεσίας Τεχνικών Έργων.

Εννοια Δημοσίων έργων-Κατάτμηση δαπάνης:θεώρηση των (....) χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής, του Λιμενικού Ταμείου του ιδίου ως άνω νομού, συνολικού ποσού 30.107,04 Ευρώ, που αφορούν πληρωμή δαπανών για προμήθειες υλικών και τις αντίστοιχες εργασίες για την ανάπλαση της πλατείας «Δένδρων Άμμου» και της ευρισκόμενης σ΄ αυτήν παιδικής χαράς(....)Τα έργα αυτά είναι κοινά και παρεμφερή, αφού έγιναν στον ίδιο χώρο και κατά τον ίδιο χρόνο, η συνολική δε δαπάνη εκτελέσεώς τους (μόνο με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα ανέρχεται στο ποσό των 30.107,04 Ευρώ) υπερβαίνει το ποσό των 15.000 Ευρώ, και, συνεπώς, θα έπρεπε να γίνει πρόχειρος διαγωνισμός, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στην προαναφερθείσα Υπουργική απόφαση. Κατόπιν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, αφού η πλακόστρωση της πλατείας Δένδρων Άμμου και η κατασκευή της επ΄ αυτής παιδικής χαράς έχουν ως αντικείμενο την εκτέλεση ομοίων ή ομοειδών εργασιών στο συγκεκριμένο χώρο και, κατά συνέπεια, αποτελούν ένα ενιαίο έργο, για την ανάθεση του οποίου έπρεπε να τηρηθεί η διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, και όχι της απευθείας ανάθεσης μετά από κατάτμηση της συνολικής δαπάνης του έργου. Επομένως, τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

ΔΑΝΕΙΑΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας σύναψης δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου … και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, ποσού 238.208,96 ευρώ, για τη χρηματοδότηση της προμήθειας εξοπλισμού παιδικής χαράς, αστικού εξοπλισμού και δαπέδων ασφαλείας για τη δημιουργία παιδικής χαράς επί της οδού …, στο πλαίσιο του έργου «Παρεμβάσεις δημιουργίας παιδικών χαρών Δήμου …».(....)ο υπ’ αριθμ. 1 του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου όρος πρέπει να διορθωθεί ώστε η διάρκεια εξόφλησης του δανείου, που ορίστηκε σε 10 έτη, να αρχίζει από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου της ολοκλήρωσης της προμήθειας έτους, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην 172/22.5.2018απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου …, και όχι από την 1/1 του επόμενου της συνομολόγησης της σύμβασης έτους(....)Δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος ... σχεδίου δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου … και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, ποσού 238.208,96 ευρώ, για τη χρηματοδότηση της προμήθειας-εξοπλισμού παιδικής χαράς, αστικού εξοπλισμού και δαπέδων ασφαλείας για τη δημιουργία παιδικής χαράς επί της οδού …, στο πλαίσιο του έργου «Παρεμβάσεις δημιουργίας παιδικών χαρών Δήμου …», με τις επισημάνσεις που διατυπώθηκαν στο σκεπτικό (σκ. 4) της παρούσας.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Η υποβληθείσα για έλεγχο προγραμματική σύμβαση μεταξύ των ΟΤΑ Περιφέρεια ..... και Δήμος Ν…. - Αγίου …. είναι προϋπολογιζόμενης δαπάνης 500.743,89 ευρώ χωρίς ΦΠΑ (βλ. άρθρο 3 του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης και τον σχετικό «Προϋπολογισμό και αναλυτική επιμέτρηση εργασιών», που επισυνάπτεται στην αναφερόμενη στο άρθρο 1 του σχεδίου σύμβασης 58278/2015 επικαιροποιημένη σχετική μελέτη, η οποία εγκρίθηκε με τις 235/2015 και 159/2016 αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου του ανωτέρω Δήμου) και έχει αντικείμενο το τοπικό πρόγραμμα ανάπλασης (ανάπτυξης) δεκαπέντε (15) παιδικών χαρών του ανωτέρω Δήμου, όπως αυτό περιγράφεται στην ανωτέρω μελέτη (βλ. άρθρο 1 του σχεδίου σύμβασης), το οποίο πρόκειται να υλοποιηθεί αποκλειστικώς διά της ανάθεσης από τον ανωτέρω Δήμο σχετικής μεικτής δημόσιας σύμβασης προμηθειών και υπηρεσιών (εργασιών) σε έναν και μόνο ανάδοχο (βλ. άρθρα 3 παρ. 3, 4, 5 παρ. 1, 6 παρ. Β, και 7 του σχεδίου σύμβασης). Η μεικτή αυτή σύμβαση έχει ως κύριο οικονομικό αντικείμενο την προμήθεια (αγορά) αγαθών και την εκτέλεση παρεμπιπτουσών εργασιών τοποθέτησης - εγκατάστασής τους. Και τούτο, διότι αφενός στην ανωτέρω μελέτη αναφέρεται ότι η σύμβαση θα αφορά στην «(…) προμήθεια και εγκατάσταση οργάνων παιδικής χαράς, ελαστικών πλακιδίων ασφαλείας και αστικού εξοπλισμού, φυτών και αρδευτικού υλικού (…)» και αφετέρου από τον ανωτέρω συνημμένο στην εν λόγω μελέτη σχετικό αναλυτικό προϋπολογισμό - επιμέτρηση, που δεν περιλαμβάνει κανέναν υπολογισμό προσιδιαζουσών σε σύμβαση εκτέλεσης έργου δαπανών για απρόβλεπτα, αναθεώρηση, γενικά έξοδα και εργολαβικό όφελος, προκύπτει ότι η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της σύμβασης (500.743,89 ευρώ χωρίς ΦΠΑ) αφορά κατά το ποσό των 326.923,00 ευρώ σε προμήθειες αγαθών και εκτέλεση παρεμπιπτουσών εργασιών εγκατάστασης - τοποθέτησής τους (229.423,00 ευρώ για προμήθειες οργάνων παιδικής χαράς, παγκακιών, δαπέδων ασφαλείας και κάδων απορριμμάτων, 80.940,00 ευρώ για παρεμπίπτουσες εργασίες μεταφοράς των οργάνων, διάνοιξης λάκκων για τα όργανα, συναρμολόγησης των οργάνων, τοποθέτησης βάσης πάκτωσης των οργάνων, πάκτωσης των οργάνων σε σκυρόδεμα, τοποθέτησης των οργάνων, μεταφοράς των παγκακιών, έκσκαφής λάκκων για τα παγκάκια, πάκτωσης των παγκακιών με σκυρόδεμα και τοποθέτησής τους, καθαρισμού - ισοπέδωσης εδάφους και απομάκρυνσης - μεταφοράς άχρηστων υλικών για την τοποθέτηση των δαπέδων, τοποθέτησης των δαπέδων με χρήση κόλλας πολυουρεθάνης και πύρων, τοποθέτησης των κάδων απορριμμάτων, 3.000,00 ευρώ για προμήθειες κατασκευασμένων πινακίδων, 2.000,00 ευρώ για προμήθειες κατασκευασμένων πορτών εισόδου, 4.200,00 ευρώ για προμήθειες κατασκευασμένων τραπεζόπαγκων, 7.360,00 για προμήθεια κατασκευασμένου κιοσκιού) και μόνο κατά το υπόλοιπο ποσό της σε παροχή υπηρεσιών (κατασκευής περιφράξεων, βρυσών, υποβάσεων, οικολογικών διαδρόμων, κρασπέδων, αγωγών, στρώσεων στράγγισης και σχαρών δένδρων, αποξήλωσης και απομάκρυνσης παλαιών οργάνων παιδικής χαράς, αποξήλωσης και ανακύκλωσης παλαιών δαπέδων ασφαλείας, διάνοιξης λάκκων για φύτευση φυτών, φύτευσης φυτών, τοποθέτησης πασσάλων στήριξης δένδρων, κατασκευής αρδευτικών δικτύων, γενικής μόρφωσης επιφάνειας εδάφους, εγκατάστασης οργάνων παιδικής χαράς που ήδη διαθέτει ο Δήμος, αλλαγής θέσεων οργάνων παιδικής χαράς, πιστοποίησης παιδικών χαρών). Επομένως, αρμόδιο για τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του υποβληθέντος σχεδίου της ανωτέρω προγραμματικής σύμβασης είναι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη Ι, το ΣΤ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο οποίο και πρέπει το παρόν (Ε΄) Κλιμάκιο να το παραπέμψει, από κοινού με τον φάκελό του, για την άσκηση του σχετικού ελέγχου.

Προμήθεια και τοποθέτηση εξοπλισμού για την αναβάθμιση της παιδικής χαράς του Παυσιλύπου και δημιουργία νέας παιδικής χαράς.(...)Το Δικαστήριο κρίνει ότι δεν παραβιάστηκαν οι αρχές του ενωσιακού δικαίου από την απαίτηση των τεχνικών προδιαγραφών της διακήρυξης οι διαστάσεις του εξοπλισμού των παιδικών χαρών να είναι συγκεκριμένες. Τούτο διότι όπως προκύπτει από την 28492/18.5.2009 υπουργική απόφαση, όπως ισχύει, αλλά και την τεχνική έκθεση της διακήρυξης ο χώρος έκαστης παιδικής χαράς είναι εκ των προτέρων οριοθετημένος και  με συγκεκριμένες διαστάσεις εισόδου και ζωνών όδευσης στο εσωτερικό του . Ως εκ τούτου ο εξοπλισμός που θα τοποθετηθεί εντός αυτών, μόνο εάν διαθέτει συγκεκριμένες διαστάσεις διασφαλίζει ότι θα εξυπηρετούνται με άνεση και ασφάλεια οι ανάγκες των ανήλικων χρηστών και των συνοδών τους. Πέραν των ανωτέρω η αναθέτουσα αρχή προκειμένου να αποτρέψει τον περιορισμό των δυνητικά ενδιαφερόμενων οικονομικών φορέων στην πρόσβαση της εν λόγω προμήθειας προέβλεψε ότι οι διαστάσεις του εξοπλισμού των παιδικών χαρών δύνανται να έχουν απόκλιση έως 5% από τις προσδιορισμένες στην τεχνική περιγραφή. Συνεπώς, ο συγκεκριμένος όρος παρίσταται επαρκώς αιτιολογημένος και πρόσφορος για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού της προμήθειας κατάλληλου εξοπλισμού και της ασφαλούς διαμόρφωσης των παιδικών χαρών του Δήμου .., οι δε σχετικές απαιτήσεις ως προς τις προβλεπόμενες διαστάσεις δεν είναι υπερβολικές, ούτε φωτογραφικές, ούτε δύναται να υποστηριχθεί βασίμως ότι εμπόδισαν τη συμμετοχή τυχόν ενδιαφερομένων στον διαγωνισμό (ΕλΣυν Τμ.VI 640/2016).Kατ’ ακολουθίαν των προεκτεθέντων, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη προσφυγή στο σύνολό της,  να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 10/2022 πράξη της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας και να υπογραφεί το σχέδιο σύμβασης.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ιδιωτική εταιρεία για την εκ μέρους της προμήθεια οργάνων παιδικής χαράς σε τοπικό διαμέρισμα του Δήμου, καθόσον, σύμφωνα με την τεχνική έκθεση χωροθέτησης, η οποία είχε εκδοθεί πριν από την απευθείας ανάθεση της προμήθειας των οργάνων στην ανάδοχο εταιρεία, προκύπτει ότι υπάρχει συγκεκριμένος και εγκεκριμένος χώρος (ο οποίος είναι ο αύλειος χώρος πρώην δημοτικού σχολείου), όπου θα εγκατασταθούν τα προμηθευθέντα όργανα (28492/2009 απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, ΦΕΚ Β 931/2009).

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Δαπάνη Δήμου για την καταβολή αμοιβής σε εταιρεία για την προμήθεια οικοδομικών υλικών (ταινιών μαρμάρων), στην οποία εταιρεία είχε ανατεθεί επίσης, ύστερα από διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού, βάσει μελέτης, το έργο της ανάπλασης της οδού ..., εντός του ιδίου Δήμου, έναντι ανταλλάγματος 1.031.898,01 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α., με κονδύλια απρόβλεπτων, ποσού 134.372,66 ευρώ, με προθεσμία ολοκλήρωσης 180 ημέρες από την υπογραφή της σύμβασης.Νομίμως ανατέθηκε η εν λόγω προμήθεια στην συγκεκριμένη εταιρεία, μεταξύ των σκοπών της οποίας περιλαμβάνεται, εκτός από την κατασκευή δημοσίων έργων, και η εμπορία οικοδομικών υλικών. Περαιτέρω, η δαπάνη αφορά σε ανεξάρτητη από το ως άνω έργο σύμβαση προμήθειας οικοδομικών υλικών που ερείδεται επί αυτοτελούς μελέτης και της οποίας η μεν πραγματοποίηση εγκρίθηκε από τα αρμόδια όργανα του Δήμου κατά την ολοκλήρωση του έργου, με σκοπό την αισθητική αναβάθμισή του, οι δε σχετικές εργασίες τοποθέτησης των υλικών εκτελέστηκαν από το Δήμο, με αυτεπιστασία. Ως εκ τούτου, η προμήθεια αυτή δεν ήταν δυνατόν να έχει συμπεριληφθεί στην μελέτη, που αφορά στο έργο της ανάπλασης, ενώ η κάλυψη αυτής από το κονδύλι των απροβλέπτων, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό δεν έχει ήδη αναλωθεί και ότι οι εργασίες κατασκευής του έργου έχουν ολοκληρωθεί, αντί της ανάθεσής της με νέα σύμβαση, ανάγεται στη διακριτική ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής και πάντως δεν επιφέρει, στον παρόντα χρόνο και με τα ως άνω δεδομένα, δημοσιονομικές επιπτώσεις.

Με τα δεδομένα αυτά οι επίμαχες εργασίες, πράγματι αφορούν στην συντήρηση, εγκατάσταση, ανακαίνιση και επέκταση ακόμη και με νέες κατασκευές των υφισταμένων Η/Μ εγκαταστάσεων των κτιριακών υποδομών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Σύμφωνα όμως με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, ακόμη και στις περιπτώσεις που τα υλικά και μηχανήματα, των οποίων γίνεται προμήθεια, συναρμόζονται στο κτήριο κατά τρόπο ώστε να καθίστανται συστατικά αυτού (π.χ. τοποθέτηση πινάκων, εγκατάσταση συστήματος πυρανίχνευσης και συναγερμού, εγκατάσταση κεντρικής κλιματιστικής μονάδας), σε καμία περίπτωση δεν προκύπτει, ούτε άλλωστε και το Πανεπιστήμιο Πειραιώς ισχυρίζεται, ότι οι εκτελούμενες εργασίες ή έστω κάποιο τμήμα αυτών απαιτούν για την ολοκλήρωσή τους ειδικές τεχνικές γνώσεις, αφού πρόκειται για συνήθεις ηλεκτρολογικές ή λοιπές (υδραυλικές ή μηχανολογικές) εργασίες και για την ορθή εκτέλεσή τους αρκεί, με βάση και τα διδάγματα της κοινής πείρας, η ανάθεσή τους σε επαγγελματίες που διαθέτουν τη σχετική εμπειρία. Επομένως, το αντικείμενο της σύμβασης δεν συνιστά δημόσιο έργο αλλά προμήθεια υλικών και ανάθεση εργασιών και η εντελλόμενη δαπάνη, κατά το μέρος που αφορά σε γενικά έξοδα και εργολαβικό όφελος δεν παρίσταται νόμιμη.