Αποκατάσταση ζημιών από φυσικές καταστροφές- συμπληρωματική σύμβαση..ζητείται η ανάκληση της 607/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα διαπιστώνει ότι με την κρινόμενη αίτηση προβάλλονται λόγοι που προσβάλλουν το πρώτο σκέλος της αιτιολογίας της αρνητικής κρίσης του Κλιμακίου (ανωτέρω υπό Α), ενώ δεν πλήττεται το δεύτερο σκέλος της αιτιολογίας της προσβαλλόμενης Πράξης περί εξάντλησης της συμβατικής προθεσμίας περαίωσης του αρχικού έργου (ανωτέρω υπό Β) και δεν προσκομίζεται κανένα επιπλέον στοιχείο για τυχόν έγκριση παράτασης της προθεσμίας αυτής. Δεδομένου δε ότι το διατακτικό της προσβαλλόμενης στηρίζεται αυτοτελώς και στις δύο (2) ως άνω (υπό Α και Β) αιτιολογίες, οι προβαλλόμενοι με την αίτηση λόγοι αλυσιτελώς προβάλλονται, αφού η τυχόν αποδοχή τους δεν θα οδηγούσε σε ανάκληση του συνόλου της 607/2019 Πράξης. Ανεξαρτήτως, ωστόσο, αυτού, το Τμήμα, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά σε προηγούμενη σκέψη (υπό στοιχείο ΙΙ), κρίνει ότι κατά τα ορθώς κριθέντα από το Κλιμάκιο δεν πληρούνται, εν προκειμένω, οι σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης για την εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών. Τούτο, διότι η ανάγκη εκτέλεσης των εργασιών που περιλαμβάνονται στο αντικείμενο αυτής, καίτοι δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα της αναθέτουσας αρχής και του αναδόχου, δεν προκλήθηκε από απρόβλεπτες περιστάσεις, καθώς η εκδήλωση των πλημμυρικών φαινομένων της 1ης.12.2017 και η επιδείνωση της υφιστάμενης κατάστασης των προς αποκατάσταση οδοστρωμάτων και των συναφών με αυτά τεχνικών έργων ήταν ήδη γνωστές τόσο κατά τον χρόνο σύνταξης της μελέτης του αρχικού έργου (20.12.2017), όσο και κατά τον χρόνο έγκρισης αυτής και δημοπράτησής του (9.2.2018). Αβασίμως, δε, προβάλλεται από τον αιτούντα Δήμο ότι η .... μελέτη του έργου είχε ήδη συνταχθεί από το Δεκέμβριο του έτους 2016 και αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα των υποβληθέντων εγγράφων χορήγησης της χρηματοδότησης, καθώς τόσο από τη διαδικασία έγκρισης της σχετικής πρότασης, όπως αυτή περιγράφεται στην .... Εγκύκλιο Οδηγιών, όσο και από την ....απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου της Περιφέρειας … προκύπτει ότι στα δικαιολογητικά στα οποία στηρίχθηκε η αξιολόγηση της πρότασης χρηματοδότησης του συγκεκριμένου έργου δεν περιλαμβάνεται η ως άνω μελέτη, στο συμπέρασμα δε αυτό δεν ασκεί επιρροή το τυχαίο γεγονός του αμετάβλητου της προϋπολογισθείσας δαπάνης. Μόνη δε βέβαιη ημερομηνία την οποία φέρει η μελέτη είναι εκείνη της σύνταξής της από τους μελετητές και της θεώρησής της από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου στις 20.12.2017. Σε κάθε περίπτωση, οι κανόνες της ορθής και έντεχνης εκτέλεσης του έργου επιτάσσουν στην αναθέτουσα αρχή σε περιπτώσεις όπου μεσολαβεί μεγάλο χρονικό διάστημα από τον αρχικό σχεδιασμό του ή εφόσον μεσολαβήσουν μεταβολές στα τεχνικά χαρακτηριστικά και δεδομένα επί των οποίων αυτός (ο σχεδιασμός) στηρίχθηκε, να γίνεται επικαιροποίηση ή εκ νέου εκπόνηση της σχετικής μελέτης. Εφόσον δε αυτό ήταν αδύνατο, κατά τους ισχυρισμούς του αιτούντος Δήμου, θα έπρεπε για την εκτέλεση των σχετικών εργασιών, η ανάγκη πραγματοποίησης των οποίων ήταν εκ των προτέρων γνωστή, είτε να γίνει νέα πρόταση προς την Περιφέρεια για τη χρηματοδότησή τους σε βάρος των πιστώσεων της ΣΑΕΠ 801 είτε να αναζητηθεί άλλος τρόπος χρηματοδότησης (ενδεικτικά αναφέρεται η δυνατότητα υποβολής σχετικής πρότασης εκ μέρους του Δήμου για τη χρηματοδότηση αυτών σε βάρος των πιστώσεων της ΣΑΕ 055 του Υπουργείου Εσωτερικών για την αποκατάσταση φυσικών καταστροφών).Δεν ανακαλεί την 607/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Συμπληρωματική σύμβαση έργου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι οι εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, που ανέκυψαν κατά το στάδιο της εκτέλεσης του έργου, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την αίτηση ανάκλησης. Ειδικότερα, τα αναφερόμενα στην ως άνω αιτιολογική έκθεση του 3ου Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών προβλήματα στατικότητας στον φέροντα οργανισμό του κτιρίου, στο οποίο στεγάζεται το Κινηματοθέατρο, στα οποία οφείλεται η ανάγκη εκτέλεσης των ανωτέρω εργασιών, διαπιστώθηκαν μετά την καθαίρεση των επιχρισμάτων ή μετά την αποξήλωση των γυψοσανίδων και των  δαπέδων του εν λόγω κτιρίου και δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί η ύπαρξή τους κατά το στάδιο εκπόνησης της αρχικής μελέτης του έργου με την επίδειξη της επιμέλειας του μέσου συνετού μελετητή (πρβλ Ε.Σ. Tμ. Μειζ. – Επταμ. Σύνθ. 394/2013, VI Τμ. 4606/2014, 797/2012).  Και τούτο, διότι η μελέτη αυτή, η οποία εγκρίθηκε από την Τεχνική Υπηρεσία του αιτούντος, ήταν κατά το δυνατόν πλήρης και ακριβής, δεδομένου ότι α) το κτίριο, στο οποίο στεγάζεται το Κινηματοθέατρο, ήταν εσωτερικά και λόγω της λειτουργίας του, ως χώρου πολιτιστικών εκδηλώσεων, επενδεδυμένο με γυψοσανίδες στους τοίχους και στις οροφές, έφερε επιχρίσματα, λοιπά διακοσμητικά στοιχεία και δάπεδα, και, ως εκ τούτου, δεν ήταν εμφανής η ύπαρξη διαβρώσεων και βλαβών στις υποκείμενες τοιχοποιίες, β) το Κινηματοθέατρο κατά την εκπόνηση της εν λόγω αρχικής μελέτης του έργου τελούσε σε αδιάκοπη λειτουργία, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή, κατά το χρόνο αυτό, η καθαίρεση των πλακιδίων και η αποξήλωση των ως άνω διακοσμητικών στοιχείων αυτού και η πραγματοποίηση, συνεπώς, εκτεταμένης διευρεύνησης της κατάστασης της εσωτερικής τοιχοποίας και του φέροντος οργανισμού του κτιρίου, γ) η φύση και το αντικείμενο του αρχικού έργου, που έγκειται στην ανακατασκευή του εσωτερικού χώρου του Κινηματοθεάτρου, με σύγχρονα υλικά και εξοπλισμό, δεν δημιούργησαν, όπως ευλόγως υποστηρίζεται, ανάγκη ειδικού εκτεταμένου ελέγχου της στατικότητας ολόκληρου του κτιρίου και, τέλος, δ) οι διαπιστωθείσες βλάβες οφείλονται σε κρυφές διαρροές σωληνώσεων των υπερκείμενων ορόφων, οι οποίες είχαν εμποτίσει σε μεγάλο μήκος και πλάτος τον φέροντα οργανισμό στο επίπεδο του ισογείου κινηματοθεάτρου και οι οποίες, όπως αναφέρθηκε, δεν ήταν εμφανείς, με αποτέλεσμα την πρόκληση εκτεταμένων ζημιών στους οπλισμούς και στα σκυροδέματα του κτιρίου. Συνεπώς, συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι η ανάγκη εκτέλεσης των συμπεριλαμβανομένων σε αυτήν εργασιών, οι οποίες επιφέρουν αύξηση δαπάνης της αρχικής σύμβασης σε ποσοστό 15,48%, οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, ήτοι σε πραγματικά γεγονότα, τα οποία δεν μπορούσαν, ενόψει των ως άνω περιστάσεων, να προβλεφθούν κατά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης, παρότι αυτή υπήρξε κατά τον δυνατόν πλήρης και ακριβής..Ανακαλεί την 342/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.​

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:1η συμπληρωματική σύμβαση του έργου «Ανάπλαση Λεωφόρου Φυλής στο Δήμο Φυλής», με συνολική συμβατική δαπάνη 471.528,21 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ(...)Ακολούθως, ο ισχυρισμός ότι για λόγους τεχνικούς και οικονομικούς η επίμαχη δαπάνη για τη διαχείριση των ΑΕΚΚ συνέχεται αναγκαστικά με τις εργασίες της αρχικής σύμβασης αλλά και με τις εργασίες τις συμπληρωματικής είναι απορριπτέος ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος, καθόσον και δεκτού γενομένου αυτού δεν αγόμεθα στην παραδοχή ότι η δαπάνη αυτή πρέπει να συνυπολογιστεί στις απολογιστικές δαπάνες της υπό κρίση συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον κατά τα ως άνω δεκτά γενόμενα αφενός μεν δε συντρέχει το στοιχείο του απρόβλεπτου, αφετέρου δε  πρόκειται για δαπάνη για την καταβολή της οποίας υπόχρεη είναι η προσφεύγουσα όπως άλλωστε και η ίδια συνομολογεί στο υπόμνημά της. Εξάλλου, ο ισχυρισμός ότι ο μη συνυπολογισμός της επίμαχης δαπάνης στις απολογιστικές δαπάνες της συμπληρωματικής σύμβασης επηρεάζει την κατασκευή του έργου με συνέπεια να το καθιστά μη άρτιο και μη λειτουργικό είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, καθόσον η προσφεύγουσα έχει αναλάβει τον επιχειρηματικό κίνδυνο καταβολής αυτής. Ως εκ τούτου δεν απαιτείται νέα δημοπράτηση του έργου, η οποία ενδεχομένως κατά τους ισχυρισμούς της προσφεύγουσας θα κοστίσει περισσότερο.Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης της 1276/2021 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

2ης «συμπληρωματική» σύμβαση  εργασιών Συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία και διάθεση ακαθάρτων.(...)Από την επιβαλλόμενη στενή γραμματική ερμηνεία των εξαιρετικού χαρακτήρα διατάξεων του άρθρου 156 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016 αλλά και από τη συστηματική και τελολογική προσέγγισή τους, συνάγεται ότι μία σύμβαση έργου μπορεί να τροποποιείται, χωρίς νέα διαδικασία σύναψης, μεταξύ άλλων, και στην περίπτωση ανάθεσης στον ανάδοχο αυτής συμπληρωματικών εργασιών, οι οποίες όμως προέκυψαν κατά την εκτέλεσή της, συνδέονται αρρήκτως και παρίστανται αναγκαίες για την άρτια, από τεχνικής ή λειτουργικής απόψεως, ολοκλήρωση του αντικειμένου της, όπως αυτό περιγράφεται στα οικεία συμβατικά τεύχη. Επομένως, δεν καλύπτεται από το αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 156 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016, τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, με ανάθεση στον ανάδοχο αυτής συμπληρωματικών εργασιών που, χωρίς να αποτελούν αναγκαία προϋπόθεση για την έντεχνη ολοκλήρωση του εκτελούμενου έργου, επεκτείνουν το τεχνικό αντικείμενό της, καθώς αφορούν σε τεχνικό αντικείμενο νέο μη αδιαχώριστα συνδεδεμένο με το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, ή κατατείνουν στην ποιοτική αναβάθμιση του αρχικού έργου, με υλικά ή μεθόδους μη προδιαγεγραμμένες στα οικεία συμβατικά τεύχη. (....)Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των ανωτέρω σκέψεων και καθόσον δεν προβάλλεται άλλος λόγος αναθεώρησης, οι υπό κρίση προσφυγές πρέπει να απορριφθούν και να μην αναθεωρηθεί η προσβαλλόμενη απόφαση.Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει τις ανωτέρω προσφυγές αναθεώρησης  της 2059/2022 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

Ανέγερση διοικητηρίου στέγασης υπηρεσιών - συμπληρωματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν (βλ. ιδίως σκέψη ΙV), το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση κατέστησαν αναγκαίες εξαιτίας της αναδιάρθρωσης των Υπηρεσιών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που επέφερε ο ν. 3852/2010, μεταβάλλοντας τις αποτυπωμένες στην αρχική μελέτη ανάγκες ως προς τη χωροθέτηση και χρήση του κτιρίου (ΕΣ Ε΄ Κλ. 287/2013), των αυστηρότερων προδιαγραφών για τα ενεργειακά χαρακτηριστικά (και) των δημοσίων κτιρίων που θεσπίστηκαν με τις διατάξεις του Κ.ΕΝ.Α.Κ. και των ν. 4122/2013 και 4342/2015 (ΕΣ VI Tμ. 1978/2012, Ε΄ Κλ. 287/2013), αλλά και τις ανάγκες ανάπτυξης της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, με αποτέλεσμα να απαιτείται η προσαρμογή του υπό ανέγερση κτιρίου στις νέες συνθήκες που προέκυψαν μετά την έγκριση των μελετών του αρχικού έργου και την ανάθεση της εκτέλεσης αυτού, οι οποίες αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, ώστε να ενταχθούν στην ήδη συναφθείσα σύμβαση (πρβλ. ΕΣ VI Tμ. Μείζ.-7μελούς Σύνθ. 4483/2013, VI 5991/2015). Συντρέχει, επομένως, εν προκειμένω απρόβλεπτη περίσταση, κατά την έννοια του νόμου (βλ. σκέψη ΙV) και, ως εκ τούτου, οι εργασίες που αποτελούν αντικείμενο της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, καίτοι πραγματοποιούνται, κατά κύριο λόγο, με υλικά και μεθόδους μη προβλεπόμενες στα τεύχη δημοπράτησης, δύνανται νομίμως να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, δοθέντος περαιτέρω ότι το εναπομείναν κονδύλιο των απροβλέπτων της αρχικής σύμβασης δεν επαρκεί για την κάλυψη της οικείας δαπάνης (βλ. σκέψεις V.E και V.Z).Κατ’ ακολουθίαν αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της, υπό τον όρο της προηγούμενης έγκρισης της αύξησης του εγκεκριμένου προϋπολογισμού του έργου «Ανέγερση Διοικητηρίου Στέγασης Υπηρεσιών Ν.Α. …» σε βάρος των πιστώσεων του ΠΔΕ (ΣΑΕΠ 317, ΚΑΕ 2015ΕΠ31700005 – βλ σκέψη V.IB), ώστε να καλυφθεί η δαπάνη που προκαλείται από την ελεγχόμενη 1η συμπληρωματική σύμβαση (πρβλ. ΕΣ VI Tμ. 2122/2015, Ε΄ Κλ. 33/2015, Z΄Κλ. 113/2013).

Εξόφληση του 3 ου και τελικού λογαριασμού του έργου «Ασφαλτοστρώσεις δρόμων ». Νομίμως ο 2ος Α.Π.Ε. συντάχθηκε και εγκρίθηκε σε χρόνο μεταγενέστερο της λήξης της συμβατικής προθεσμίας περάτωσης του έργου και αμέσως μετά την έκδοση των οριστικών συντελεστών αναθεώρησης, καθόσον οι εν λόγω συντελεστές δεν ήταν προηγουμένως γνωστοί, ώστε να προσδιοριστεί η συνολική δαπάνη αναθεώρησης, ενώ εξάλλου, ο Πίνακας αυτός δεν περιλάμβανε πρόσθετες εργασίες που επρόκειτο να εκτελεστούν μετά τη σύνταξή του. Περαιτέρω, η αυξημένη δαπάνη του 2ου Α.Π.Ε. για την πληρωμή της αναθεώρησης δεν υπερβαίνει το τιθέμενο με τη διάταξη του άρθρου 8 παρ. 6 του ν. 1418/1984 όριο του 20% της συνολικής συμβατικής δαπάνης

Υπηρεσίες συντήρησης πρασίνου...ζητείται η αναθεώρηση της 1877/2019 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Σχετικά με το ζήτημα της ανάγκης επαύξησης των εργασιών της σύμβασης λόγω αύξησης της επισκεψιμότητας του ..., με τον τρίτο λόγο αναθεώρησης προβάλλεται ότι κατά το χρόνο εκπόνησης της αρχικής μελέτης το .... δεν δεχόταν μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Ειδικότερα, η αιτούσα ισχυρίζεται ότι κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της σύμβασης, λόγω της βελτίωσης της αστυνόμευσης έλαβαν χώρα πολιτιστικά δρώμενα και αθλητικά γεγονότα, με συνέπεια την επαύξηση των αναγκών αποκατάστασης του πρασίνου και των φυτικών στοιχείων και την εντατικοποίηση του καθαρισμού των χώρων πρασίνου από σκουπίδια και ακαθαρσίες που άφηναν οι επισκέπτες και τα κατοικίδια αυτών. Διευκρινίζεται δε με την κρινόμενη αίτηση ότι στο αντικείμενο της αρχικής σύμβασης περιλαμβάνονται και εργασίες καθαρισμού και ειδικότερα απομάκρυνση τυχόν σκουπιδιών, ξένων υλικών και ξερών κλαδιών πριν την έναρξη των προγραμματισμένων καλλιεργητικών εργασιών. Επί του λόγου αυτού το Δικαστήριο επισημαίνει ότι οι εργασίες καθαριότητας που περιλαμβάνονται στο αντικείμενο της επίμαχης σύμβασης σχετίζονται με τις εργασίες συντήρησης πρασίνου και όχι με τη γενική καθαριότητα των πάρκων και αλσών και των υποδομών τους, η οποία όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση καλύπτονται από το αντικείμενο της παράλληλα ανατεθείσας σύμβασης καθαριότητας (βλ. Παράρτημα ΙΙΙ των Τεχνικών Προδιαγραφών Καθαριότητας της διακήρυξης περί εργασιών συνήθους καθαριότητας των παρτεριών, φυτών – ανθοφύτων και χλοοταπήτων). Επίσης, κατά τα ορθώς κριθέντα από το VI Τμήμα, η αύξηση της επισκεψιμότητας των πάρκων και αλσών που περιλαμβάνονται στο αντικείμενο της σύμβασης αποτελούσε σκοπό αυτής και όφειλε να έχει συνεκτιμηθεί κατά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης. Επικουρικά, με την κρινόμενη αίτηση η αιτούσα προβάλλει με τον εξεταζόμενο τέταρτο λόγο αναθεωρήσεως ότι στην προκειμένη περίπτωση η ελεγχόμενη τροποποιητική σύμβαση μπορεί να ανατεθεί κατ’ εφαρμογή της περίπτωσης β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 132, κατά την οποία είναι δυνατή η τροποποίηση μίας σύμβασης για την ανάθεση συμπληρωματικών υπηρεσιών, οι οποίες κατέστησαν αναγκαίες και δεν περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση, εφόσον η αλλαγή αναδόχου (α) δεν μπορεί να γίνει για οικονομικούς ή τεχνικούς λόγους, π.χ. απαιτήσεις εναλλαξιμότητας ή διαλειτουργικότητας με τον υφιστάμενο εξοπλισμό, υπηρεσίες ή εγκαταστάσεις που παρασχέθηκαν με τη διαδικασία σύναψης της αρχικής σύμβασης, και (β) θα συνεπαγόταν σημαντικά προβλήματα ή ουσιαστική επικάλυψη δαπανών για την αναθέτουσα αρχή.Το Δικαστήριο επισημαίνει ότι ο ανωτέρω λόγος απαραδέκτως προβάλλεται από την ανάδοχο της σύμβασης, καθώς η συνδρομή των προϋποθέσεων εφαρμογής της ανωτέρω διάταξης ανήκει στην αρμοδιότητα της αναθέτουσας αρχής. Σε κάθε περίπτωση, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση και το αντικείμενο της συγκεκριμένης σύμβασης ως σύμβασης συντήρησης πρασίνου, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτουν οι λόγοι που θα καθιστούσαν πρακτικά αδύνατη την ανάθεση των εργασιών σε άλλο ανάδοχο. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Δικαστήριο κρίνει ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις τροποποίησης της σύμβασης και η κρινόμενη αίτηση αναθεώρησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν.Απορρίπτει την αίτηση αναθεώρησης

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:..ζητείται η αναθεώρηση της 123/2019 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με τις ως άνω νομικές παραδοχές, ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση ότι η διαδικασία που προηγήθηκε της ανάθεσης του επίμαχου έργου είναι νομικώς πλημμελής. Ειδικότερα: Α. το φυσικό – τεχνικό αντικείμενο του έργου δεν προσδιορίζεται με σαφήνεια και πληρότητα, όπως απαιτεί ο νόμος, αλλά περιγράφεται σε γενικό πλαίσιο με απλή αναφορά των ρεμάτων, στα οποία θα λάβουν χώρα οι εργασίες, δίχως να καθορίζεται το είδος καθώς και η ακριβής προμέτρηση της ποσότητας των εργασιών που πρόκειται να εκτελεσθούν. Συγκεκριμένα, όπως ορθώς δέχθηκε το VI Τμήμα, i. η υδρολογική – υδραυλική μελέτη που προβλέπεται  στην από 10.1.2018 Τεχνική Έκθεση, που συνοδεύει το έργο, αλλά και στην από 15.5.2017 Τεχνική Έκθεση που υποβλήθηκε στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, προκειμένου να δοθεί απαλλαγή για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, αποτελεί βασικό στοιχείο προσδιορισμού του τεχνικού αντικειμένου του έργου, ως εκ του ότι αυτό συνάπτεται αρρήκτως  με τον έλεγχο της παροχετευτικότητας των ρεμάτων σε σχέση με τις πλημμυρικές παροχές, για το λόγο δε αυτό η εν λόγω μελέτη έπρεπε να είχε προηγηθεί της δημοπράτησης του επίμαχου έργου. Αντιθέτως όμως, η μελλοντική εκπόνηση αυτής από τον ανάδοχο κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου, τίθεται ως προϋπόθεση υλοποίησης των εργασιών. ii. Συναφώς, η πρόβλεψη  υποχρέωσης του αναδόχου να εκπονήσει τοπογραφικές μελέτες και να διενεργήσει αποτυπώσεις του φυσικού εδάφους, από τις οποίες θα προκύπτουν τα υψόμετρα των υποχρεωτικών σημείων της μηκοτομής του πυθμένα των ρεμάτων (γέφυρες, τεχνικά προς αρδευτικές και στραγγιστικές διώρυγες κ.λπ.) καθώς και επαρκή ενδιάμεσα στοιχεία, για να προσδιορίζονται τα απαιτούμενα οριστικά επίπεδα του πυθμένα τους με την αφαίρεση των φερτών υλικών (απορρίμματα, μπάζα, προσχώσεις, αυτοφυής βλάστηση), αποδεικνύει ότι το τεχνικό αντικείμενο του υπό εκτέλεση έργου δεν έχει προσδιοριστεί εκ των προτέρων με ακρίβεια. iii. Η ασάφεια και η αοριστία του αντικειμένου του έργου ενισχύεται και από το ότι στις ως άνω Τεχνικές Εκθέσεις ορίζεται ότι α) κατά την εκτέλεση του έργου θα εκτελεσθούν όσες εργασίες κριθούν απαραίτητες και σε θέσεις, που θα υποδειχθούν από την Υπηρεσία, β) οι εργασίες που δεν είναι δυνατόν να κοστολογηθούν συμβατικά, θα αντιμετωπισθούν απολογιστικά και γ) οι εργασίες, που είναι δύσκολο να προβλεφθούν από την αρχή, θα επιβαρύνουν το κονδύλι των απροβλέπτων. Την ασάφεια περαιτέρω επιτείνει η αναντιστοιχία μεταξύ της Τεχνικής Έκθεσης του έργου και της Ε.Σ.Υ., καθώς στην τελευταία (άρθρο 9 της Ε.Σ.Υ.) προβλέπεται ρητώς, ότι ο ανάδοχος υποχρεούται να συντάξει, μεταξύ άλλων, και μελέτες σχεδιασμού και εγκατάστασης αρδευτικού δικτύου φυτοτεχνικών εργασιών, οι οποίες ουδεμία σχέση έχουν με το αντικείμενο της διαγωνιστικής διαδικασίας. Β. Η συμπερίληψη της εκπόνησης της ως άνω υδρολογικής – υδραυλικής μελέτης στο αντικείμενο του δημοπρατηθέντος έργου δεν είναι νόμιμη, διότι i. ως στοιχείο της ωριμότητας του έργου έπρεπε να προϋπάρχει στο φάκελο το διαγωνισμού, ii. δεν συντρέχει η εξαιρετική περίπτωση ούτε οι προϋποθέσεις του άρθρου 50 του                  ν. 4412/2016, ώστε να είναι επιτρεπτή η ανάθεση  της μελέτης από κοινού με την κατασκευή του έργου, iii. το σύστημα υποβολής προσφορών που επελέγη, ήτοι επιμέρους ποσοστά έκπτωσης κατά ομάδες ομοειδών εργασιών, δεν είναι συμβατό με το σύστημα που προβλέπεται από τις διατάξεις του ν. 4412/2016 (αλλά και του προϊσχύσαντος ν. 3316/2005) για τις συμβάσεις μελετών, όπου ο ανάδοχος επιλέγεται με κριτήριο την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά και όχι τη χαμηλότερη τιμή, ώστε να εξασφαλίζεται το ποιοτικό αποτέλεσμα της μελέτης σε συνδυασμό με την καλύτερη δυνατή τιμή. Οι προβαλλόμενοι με την αίτηση λόγοι περί αναγκαιότητας σύνταξης των άνω μελετών, ως εκ του ότι εξυπηρετούν περιβαλλοντικούς σκοπούς προστασίας των ρεμάτων και επιβάλλονται από την περιβαλλοντική νομοθεσία, πρέπει να απορριφθούν, διότι δεν αμφισβητείται η αναγκαιότητα εκπόνησης των μελετών αυτών, αλλά η νομιμότητα ανάθεσής τους στον ανάδοχο του υπό εκτέλεση έργου. Ομοίως, πρέπει να απορριφθεί ο ισχυρισμός ότι οι αναδειχθείσες πλημμέλειες δεν είναι ουσιώδεις, διότι η δημοπράτηση έργου, του οποίου το φυσικό – τεχνικό αντικείμενο δεν προσδιορίζεται με επάρκεια και ακρίβεια, με παράλληλη ανάθεση εκπόνησης της προσδιοριστικής του αντικειμένου αυτού μελέτης στον εργολήπτη που αναλαμβάνει την κατασκευή του, χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου, συνιστά  ουσιώδη πλημμέλεια, αφού η κατασκευή του βέλτιστου δυνατού έργου απαιτεί την προηγούμενη ανάθεση της προσδιοριστικής του αντικειμένου του μελέτης υπό συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και με κριτήρια που εξασφαλίζουν την ποιότητα αυτής. Εξάλλου, αλυσιτελώς προβάλλεται ότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν νόμιμη ως εκ του ότι ουδεμία ένσταση υποβλήθηκε από τους υποψηφίους αναδόχους, διότι η συμπεριφορά των διαγωνιζομένων δεν ασκεί επιρροή στον προσυμβατικό έλεγχο από το Ε.Σ., που είναι πλήρης, αυτεπάγγελτος και καθολικός, εκτείνεται δε σε όλη τη διαδικασία σύναψης μιας σύμβασης. Απορριπτέος και ο ισχυρισμός περί του ότι επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος επιβάλλουν την υπογραφή της κρινόμενης σύμβασης, διότι το δημόσιο συμφέρον, που προφανώς εξυπηρετείται με την ολοκλήρωση των εν λόγω εργασιών, δεν αναιρεί την υποχρέωση των αναθετουσών αρχών για τήρηση των διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες έχουν επίσης θεσπιστεί για λόγους δημοσίου συμφέροντος (Τμ. Μείζ. – Επταμ. Συνθ. 682/2017, 2490/2015). Τέλος, ενόψει της σαφήνειας των εφαρμοστέων διατάξεων, αλλά και του προαναφερθέντος ουσιώδους χαρακτήρα των νομικών πλημμελειών που έλαβαν χώρα κατά τη διαγωνιστική διαδικασία, πρέπει να απορριφθεί ο ισχυρισμός περί συγγνωστής πλάνης των οργάνων της Αναθέτουσας Αρχής.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί.

Αποκατάσταση και λειτουργία ορφανοτροφείου..ζητείται η αναθεώρηση της 514/2020 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Κατά την κρίση του Δικαστηρίου, η ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση νομίμως καταρτίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016. Και τούτο, διότι η αξία της εν λόγω τροποποίησης ανέρχεται σε 867.170,86 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ (13,80% του ποσού της αρχικής σύμβασης), και, ως εκ τούτου, είναι κατώτερη των σωρευτικώς τιθέμενων ορίων των 5.548.000 ευρώ και 941.625,21 ευρώ (αξία αρχικής σύμβασης χωρίς ΦΠΑ 6.277.501,41 Χ 15%), αντιστοίχως (σκέψη 22). Εξ άλλου, οι επίμαχες εργασίες κατασκευής αφενός διακοσμητικών προεξοχών – διαζωμάτων επί των διατηρητέων όψεων του κτιρίου αφετέρου υπόγειων καναλιών διασύνδεσης ηλεκτρικών/μηχανολογικών δικτύων και εγκαταστάσεων στο κεντρικό κτίριο καθώς και υποσταθμού ηλεκτροδότησης στον περιβάλλοντα χώρο, ιδιοκτησίας του Ιδρύματος, δεν μεταβάλουν τη φύση της σύμβασης καθώς συνδέονται άρρηκτα με το κύριο έργο της αποκατάστασης και του εκσυγχρονισμού του κεντρικού κτιρίου του Ιδρύματος και είναι απαραίτητες για την αισθητική και τεχνική αναβάθμισή του. Εφόσον δε πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 132 παρ. 2 του ν. 4412/2016, το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν προβαίνει σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του υποβληθέντος σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης.Κατά τη μειοψηφούσα γνώμη των Συμβούλων Γεωργίου Βοΐλη και Κωνσταντίνας Ζώη, οι διατάξεις των παρ. 2, 4 και 6 του άρθρου 132 του  ν. 4412/2016 δεν εφαρμόζονται εν προκειμένω, δεδομένου ότι το έργο είχε δημοπρατηθεί υπό την ισχύ του ν. 3669/2008 (βλ. σκ. 23).Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση αναθεώρησης πρέπει να γίνει δεκτή, να αποδοθεί στην αιτούσα το καταβληθέν παράβολο (άρθρο 73 παρ. 4 εδάφιο πρώτο του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο), να αναθεωρηθεί η 514/2020 προσβαλλόμενη απόφαση του VI Τμήματος και να ανακληθεί η 979/2019 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Κατόπιν δε της ανάκλησης αυτής, το Τμήμα αποφαίνεται, ότι απαραδέκτως εισήχθη για έλεγχο ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το σχέδιο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αποκατάσταση και εκσυγχρονισμός λειτουργίας κεντρικού κτιρίου του Ορφανοτροφείου Θηλέων Ι.... (... Ιδρύματος Παιδικής Προστασίας)»

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Επείγουσες εργασίες αποκατάστασης ζημιών που προκλήθηκαν από τα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα της 24-25/11/2019 στην Τοπική Κοινότητα …», συμβατικού τιμήματος 5.755.472,07 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α.(....)Την υποχρέωση αυτή εν γνώσει του και χωρίς να μπορεί να επικαλεστεί σχετική μη ενημέρωση ανέλαβε ανεπιφύλακτα ο ανάδοχος με την υποβολή της προσφοράς του και τη σύναψη της σύμβασης, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα και τον αντίστοιχο επιχειρηματικό κίνδυνο, με αποτέλεσμα να μην πληρούται ούτε η προϋπόθεση του απροβλέπτου σχετικά με την αναγκαιότητα εκτέλεσης των περιλαμβανόμενων στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση δαπανών διαχείρισης ΑΕΚΚ. Περαιτέρω, ο ανάδοχος υποχρεούται να καταβάλει τη σχετική εισφορά (τίμημα) στο ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ για την εκάστοτε ποσότητα ΑΕΚΚ που αυτός του παραδίδει στο πλαίσιο της μεταξύ τους σύμβασης, η οποία (εισφορά) καθορίζεται στο επίσης εγκεκριμένο από τον ΕΟΑΝ τιμολόγιο του ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ, όπως και να υποβάλει στην Υπηρεσία που επιβλέπει το έργο τη σχετική βεβαίωση παραλαβής των ΑΕΚΚ από το ΣΣΕΔ, κατόπιν κάθε παράδοσης ΑΕΚΚ σ’ αυτό. Συναφώς, οι εργασίες του έργου που σχετίζονται με την παραγωγή ΑΕΚΚ περιλαμβάνουν στις τιμές τους το κόστος της μεταφοράς των ΑΕΚΚ που παράγονται από αυτές μέχρι και τον τόπο παράδοσής τους στο συμβεβλημένο με τον ανάδοχο ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ σε οποιαδήποτε απόσταση.Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Επείγουσες εργασίες αποκατάστασης ζημιών που προκλήθηκαν από τα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα της 24-25/11/2019 στην Τοπική Κοινότητα …».

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1364/2022.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΚΛ.Ε/732/2021.